![พระนารายณ์](https://shantideva.net/wp-content/uploads/2019/04/พระนารายณ์-678x381.jpg)
นารายณ์ (สันสกฤต: नारायण; ความหมาย: ผู้ที่ได้เคลื่อนไหวอยู่ในน้ำ) เป็นพระนามหนึ่งของ พระวิษณุ แต่ทว่าชาวไทยส่วนใหญ่จะคุ้นเคยกับพระนามว่า พระนารายณ์ มากกว่า
เหตุที่มีพระนามแตกต่างกัน เนื่องจากมีบางคัมภีร์ในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูเล่าว่า เดิมทีมีเทพเจ้าเพียงองค์เดียว คือ พระนารายณ์ ซึ่งเรียกว่าปรพรหม ซึ่งเป็น พระผู้สร้างทุกสรรพสิ่ง เมื่อพระนารายณ์รำพึงถึงการสร้างโลก ก็ทรงคำนึงถึงการปกปักรักษา
แต่พระปรพรหมนั้นเป็นอรูปกเทพ คือ ไม่มีตัวตน จึงไม่สามารถที่จะสร้างโลกได้ จึงแบ่งภาคแยกร่างออกมาเป็น พระวิษณุ ซึ่งทรงประทานพระนามให้ และเมื่อพระวิษณุบรรทมหลับในเกษียรสมุทร ก็ทรงสุบินถึงการสร้างทุกสรรพสิ่ง ซึ่งพระวิษณุเป็นเทพผู้สร้างโลก สิ่งมีชีวิต
รวมถึงมนุษย์ และที่พระนาภีของพระองค์ก็บังเกิดมีดอกบัวหลวงผุดขึ้นมา และภายในดอกบัวนั้นก็มี พระพรหม ซึ่งเป็นหนึ่งใน ตรีมูรติ อยู่ภายใน ซึ่งพระวิษณุก็เป็นผู้ให้กำเนิดพระพรหมด้วย
![พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ พระนารายณ์บรรทมสินธุ์](https://shantideva.net/wp-content/uploads/2019/04/พระนารายณ์บรรทมสินธุ์-12.jpg)
ประติมากรรมปูนปั้นหน้าห้องครรภคฤหะ วัดศรีกฤษณะ ประเทศสิงคโปร์ (จากซ้าย) พระราม ฤๅษีนารทมุนี พระวิษณุ พระพรหม (จากพระนาภี) พระลักษมี พระแม่ภูมี ฤๅษี พระกฤษณะ.
พระวิษณุ และชายาคือพระลักษมีและพระแม่ภูมี จากศรีรังคนาถสวามีมนเทียร
บางตำราก็กล่าวว่าเดิมมีพระนามว่า วิษณุ หรือ พิษณุ และได้เปลี่ยนเป็น นารายณ์ ในระยะหลัง โดยพระองค์มีสีพระวรกายเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัยของโลก ในกฤตยุค ยุคแรกของโลก ยุคที่คุณธรรมความดีของมนุษย์มีเต็มเปี่ยม สีกายพระนารายณ์สีขาว ยุคที่สอง ไตรดายุค ธรรมะและคุณธรรมมนุษย์เหลือสามในสี่ สีกายพระนารายณ์เป็นสีแดง ยุคที่สาม ทวาปรยุค คุณธรรมมนุษย์เหลือครึ่งเดียว สีกายเป็นสีเหลือง ยุคปัจจุบัน เป็นยุคที่สี่ กลียุค คุณธรรมของมนุษย์ลดลงเหลือหนึ่งในสี่ สีกายพระนารายณ์ เปลี่ยนเป็นสีนิลแก่หรือสีดำ
![ร่างอวตาร พระนารายณ์ ร่างอวตาร พระนารายณ์](https://shantideva.net/wp-content/uploads/2019/04/ร่างอวตาร-พระนารายณ์.jpg)